Anayasa Mahkemesi, 6 yıl 8 ay 21 gündür cezaevinde bulunan HDP eski Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın ikinci kez tutuklanmasını ve ardından ihlal kararının uygulanmaması için AİHM Büyük Daire’ye yaptığı bireysel başvuruyu gündeme aldı.
DW Türkçe’den Alican Uludağ’ın haberine göre, toplantı sırasında bir üyenin “Dosyayı hazırlayamadım” demesi üzerine toplantı ileri bir tarihe ertelendi. Bu üyenin Anayasa Mahkemesi’nde “hükümet lehinde” karar veren üyelerden biri olduğu öğrenildi.
Türkiye genelinde HDP üst yönetimine yönelik yürütülen operasyonlar kapsamında HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, 4 Kasım 2016’da Diyarbakır’da gözaltına alındı. Daha sonra “örgüt üyeliği ve örgüt adına suç işlemek” suçlamasıyla tutuklanan Demirtaş, Edirne F Tipi Cezaevi’ne konuldu. Demirtaş hakkında 31 davada 7 farklı hata iddiasıyla 43 yıldan 142 yıla kadar hapis cezası istenerek asıl dava açıldı. Demirtaş, tahlil sürecinde yaptığı bir konuşma nedeniyle İstanbul’da “terör örgütü propagandası yapmak” suçundan 4 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı.
AİHM KARARI UYGULANMADI, YİNE TUTUKLANDI
Bu süreçte avukatların başvurusu üzerine AİHM 20 Kasım 2018’de ilk ihlal kararını vererek Demirtaş’ın tahliyesini talep etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise bu karara “Bizi bağlamaz. Karşı hamlemizi yapıp işi bitireceğiz” diyerek tepki gösterdi. Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesi de AİHM’nin kararını uygulamadı. Belge itiraz üzerine AİHM Büyük Dairesi’ne gitti. Bu arada Temyiz, Demirtaş’ın 4 yıl 8 ay hapis cezasını onadı. Böylece Demirtaş hem tutuklu hem de hükümlü oldu.
Demirtaş asıl davada yargılanmaya devam ederken, AİHM Büyük Daire 18 Eylül 2019’da ihlal kararının uygulanmamasını görüşecekti. Ancak yerel mahkeme, AİHM’nin olası kararını geçersiz kılmak için 2 Eylül 2019’da Demirtaş ve avukatlarının boykot ettiği duruşmada sürpriz tahliye kararı verdi. Ancak Demirtaş, daha önce kesinleşmiş olan hapis cezası nedeniyle tahliye edilmedi. Demirtaş’ın asıl davadaki süresi son cezasından düşülünce cezaevi kapısı açıldı.
Ancak bu kez Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Kobani soruşturması kapsamında Demirtaş’ı 20 Eylül 2019’da cezaevinde tutukladı. Sulh Ceza Hakimliği kararıyla tutuklanan Demirtaş, SEGBİS aracılığıyla cezaevinden tahliye edildi. Böylece Demirtaş’ın tahliyesi bir kez daha engellendi.
AİHM BÜYÜK EVDEN İHLAL KARARI
Demirtaş’ın serbest bırakılmamasının ardından belgeyi yeniden görüşen AİHM Büyük Dairesi, 22 Aralık 2020’de ihlal kararına imza attı. Demirtaş’ın tutukluluğunun “siyasi saiklerle” yapıldığını belirten AİHM, eski HDP liderinin serbest bırakılmasını talep etti. Ancak Türkiye bu kararını yerine getirmedi.
Mayıs 2021’de Demirtaş’ın asıl davası ile tutuklu bulunduğu Kobani davası birleştirildi. Bunun ardından dava Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam etti.
Bu arada Ankara 25. Ağır Ceza Mahkemesi, dönemin Ankara Başsavcısı Yüksel Kocaman’ı “hedef aldığı” iddiasıyla Demirtaş’ı Terörle Mücadele Kanunu’ndan 2 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırdı. Bu ceza henüz temyiz tarafından onanmamıştır.
BAKANLAR KOMİTESİ YAPTIRIM UYGULAYABİLİR
AİHM kararının uygulanmaması nedeniyle Türkiye’yi yakından takip eden Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Demirtaş’ın eylül ayına kadar serbest bırakılmasına karar verdi. Komite, bu süre içinde tahliye kararı alınmaması halinde “yeni tedbirler” alacağı uyarısında bulunmuştu.
Öte yandan Demirtaş’ın 20 Eylül 2019’da ikinci kez tutuklanması, AİHM’nin 22 Aralık 2020’deki kararının uygulanmaması ve tutukluluğunun devam etmesi nedeniyle Demirtaş’ın avukatları, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu.
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, tüm başvuruları birleştirerek Demirtaş’ın tutukluluk belgesini gündemine almıştı. Toplantıda, “tutuklama tedbirinin hukuka aykırı olması, soruşturma dosyasına erişimin kısıtlanması ve tutuklamaya ilişkin kararların etkili bir temyiz garantisi sağlamayan ve bağımsız ve tarafsız hakimlik ilkelerine aykırı olan sulh ceza hakimlikleri tarafından verilmesi nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiası” yer aldı.
İHLAL KARARI VERİLMESİ DURUMUNDA MEVCUT OLABİLİR
AYM uygulamalarında üyenin evrakları usulüne uygun hazırlamaması toplantının ertelenmesine neden olabilir. AYM Lideri Zühtü Arslan bu nedenle Demirtaş belgelerinin görüşülmesinin ileri bir tarihe ertelenmesine karar verdi.
Mahkemenin bir sonraki toplantıda ihlal kararı vermesi halinde Demirtaş’ın tahliyesi gündeme gelecek. (HABER MERKEZİ)
